صفحه 326
مسئله 2142- مال گمشدهاى را كه انسان پيدا
مىكند، اگر نشانهاى نداشته باشد يا قيمت آن كمتر از 6/12 نخود نقره باشد،
مىتواند براى خود بردارد.
مسئله 2143- هرگاه چيزى كه پيدا كرده نشانه
داشته باشد و قيمت آن به 6/12 نخود نقره برسد، بايد تا يك سال به‌واسطۀ گفتن يا
نوشتن در محلّى كه ممكن است صاحبش پيدا شود اعلام كند و اگر قبل از يك سال مأيوس
از پيدا شدن صاحبش شود يا از اوّل از پيدا شدن صاحبش مأيوس است، اعلام لازم نيست و
بعد از يأس از پيدا شدن صاحب يا اعلام تا يك سال، مىتواند آن را براى خود بردارد.
مسئله 2144- كسى كه مالى را پيدا كرده اگر به
اندازه 6/12 نخود نقره باشد و نشانه هم داشته باشد، اگر عمداً به دستورى كه گفته
شد اعلام نكند، معصيت كرده و در صورتى كه اميد به پيدا شدن صاحب آن داشته باشد،
باز هم واجب است اعلام كند.
مسئله 2145- اگر ديوانه يا نابالغ چيزى پيدا
كند، اگر كمتر از 6/12 نخود نقره باشد يا نشانه نداشته باشد، مىتواند براى خود
بردارد و اگر به مقدار 6/12 نخود نقره باشد و نشانه هم داشته باشد، ولىّ او بايد
اعلام نمايد و پس از يك سال اعلام يا مأيوس شدن از صاحبش، ديوانه يا نابالغ
مىتواند آن را براى خود بردارد.
مسئله 2146- اگر در بين سالى كه اعلام مىكند،
مال از بين برود، چنانچه در نگهدارى آن كوتاهى نكرده باشد و به دستورى كه گفته شد
اعلام نموده باشد، چيزى بر او نيست، و الّا بايد عوض آن را به حاكم شرع بدهد.
مسئله 2147- اگر كسى چيزى را پيدا كند و
ديگرى بگويد مال من است، در صورتى بايد به او بدهد كه اطمينان پيدا كند مال اوست و
لازم نيست نشانههايى را كه بيشتر اوقات صاحب مال هم متوجّه آنها نيست بگويد.
مسئله 2148- اگر قيمت چيزى كه پيدا كرده به
6/12 نخود نقره برسد و نشانه هم داشته باشد، چنانچه اعلام نكند و در مسجد يا جاى
ديگرى بگذارد و آن چيز از بين برود ضامن است، و اگر به ديگرى بدهد يا ديگرى آن را
بردارد، هر دو ضامن هستند و بايد هر دو به دستورى كه گفته شد عمل كنند.
صفحه 327
مسئله 2149- هرگاه چيزى پيدا كند كه اگر
بماند فاسد مىشود، در صورتى كه نشانه داشته باشد و به مقدار 6/12 نخود نقره باشد،
بايد آن را قيمت كند و آن را مصرف نمايد و به دستور مالى كه انسان پيدا مىكند عمل
نمايد، پس اگر صاحبش پيدا شد قيمت آن را به او مىدهد و اگر از پيدا شدن صاحبش
مأيوس شود يا يك سال بگذرد، مىتواند براى خود بردارد.
مسئله 2150- اگر چيزى را كه پيدا كرده همراه
او باشد، در صورتى كه قصدش اين باشد كه صاحب آن را پيدا كند، اشكال ندارد و الّا
حكم غصب را دارد.
مسئله 2151- اگر كفش او را ببرند و كفش ديگرى
به جاى آن بگذارند، چنانچه نشانهاى نداشته باشد يا قيمت آن كمتر از 6/12 نخود
نقره باشد، مىتواند براى خود بردارد، و اگر قيمت آن از 6/12 نخود نقره بيشتر باشد
و نشانه هم داشته باشد، حكمش حكم مالى است كه انسان آن را پيدا مىكند.
مسئله 2152- اگر مالى را كه كمتر از 6/12
نخود نقره ارزش دارد پيدا كند و از آن صرف نظر نمايد و در مسجد يا جاى ديگر بگذارد،
چنانچه كسى آن را بردارد براى او حلال است.
مسئله 2153- مالى را كه انسان پيدا مىكند،
در تمام صورى كه گفته شد مىتواند براى خود بردارد، بهتر است از طرف صاحبش به فقير
صدقه دهد مخصوصاً اگر پيدا كننده غنى باشد و اگر بعد از صدقه دادن يا تلف شدن
صاحبش پيدا شود، بايد رضايت او را به دست آورد، و همچنين است مجهول‌المالك كه اگر
بعد از اينكه با اذن حاكم شرع به مصرف رساند صاحبش پيدا شود، بايد او را راضى
نمايد.
مسئله 2154- مالى را كه انسان در صندوق شخصى
خود پيدا مىكند، اگر شك داشته باشد كه مال خود اوست يا نه، مال خود اوست و اگر
يقين داشته باشد كه مال خود او نيست، مجهول‌المالك است و بايد با اذن حاكم شرع به
مصرف برسد، و در صندوق بانک‌ها و مانند آن چنانچه مبلغى زياد بيايد، اگر معلوم
باشد كه از غير بانك است و مالك آن معلوم نباشد نيز مجهول‌المالك است كه بايد با
اذن حاكم شرع به مصرف برسد.
مسئله 2155- اگر چيزى را با پا و يا دست خود
به كنارى بزند ولى آن را برندارد، ضامن نيست و همچنين است اگر به ديگرى نشان دهد و
او آن را بردارد، بر كسى كه آن را نشان داده ضمانى نيست.
صفحه 328
مسئله 2156- هرگاه از شخصى كه مال انسان را
برده مالى نزد انسان باشد، چنانچه از آمدن او مأيوس شد، مىتواند به قيمت مالى كه
از او برده از مال او تقاصّاً بردارد و بقيۀ آن حكم مجهول‌المالك را دارد.
مسئله 2157- چيزهايى را كه براى اصلاح نزد
ارباب صنايع مىآورند و صاحبان آنها نمىآيند ببرند به طورى كه صنعتگر از آمدن
آنها مأيوس مىشود، حكم مجهول‌المالك را دارد كه بايد با اذن حاكم شرع به مصرف
برسانند.
مسئله 2158- اگر انسان حيوانى را پيدا كند،
حكم او حكم مالى است كه انسان پيدا مىكند، و چنانچه صاحبش پيدا شود بايد حيوان را
با منافع او به او بپردازد، ولى مىتواند مخارجى را كه نموده از صاحبش بگيرد.